【ラテン語】ラテン語格言勉強用
ネットで「ラテン語格言」ってggるとたくさんのラテン語格言が出てくる
・・・のだが,単語それぞれの意味が分からない・・・
以下のサイトでは,ラテン語の単語ごとの意味も書かれていて助かる!!
Vulgare amici nomen, sed rara est fides.
・・・のだが,日本語の説明文が細かすぎて,一番大切なラテン語があんまり読めない。あと,格言ごとに1つの記事になっているから,さーっといろいろな格言に触れることができないのも欠点。
ラテン語1つ1つの単語の意味を理解しつつ,ラテン語格言をパラパラ読めるサイトは無いかなーって思った。そこで自分で作っちゃえ!!っていうことになった。
【凡例】
aliquando bonus dormitat Homerus ←ラテン語格言。長音記号なし。
★弘法も筆の誤り ←簡単な補足説明
aliquando 時々 ←ラテン語の簡単な意味。格変化の説明一切なし
bonus 立派な ←※私があやふやな単語のみ訳を書いた。
dormitat 寝る
Homerus ホメロスも
ラテン語を読むためには,確かに長音記号の発音とか格とか文法とかの説明が必要かもしれない。
しかし,それらはすべてラテン語を読むための手段であって,目的ではない。
大切なのは,生きたラテン語を意味が分からなくとも,色々読んでいく。意味が必要はない。とにかく色々,何度も繰り返しラテン語を読むことがラテン語学習において大切なことだと思う。
----------------2016/7/26
1.
aliquando bonus dormitat Homerus
★弘法も筆の誤り
aliquando 時々
bonus 立派な
dormitat 寝る
Homerus ホメロスも
2.
agnus Dei
agnus 子羊
Dei 神の
3.
agnosco veteris vestigia flammae
agnosco 私は認める
veteris 昔の
vestigia 痕跡を
flammae 炎の(=愛)
4.
age quod agis
age やれ!
agis あなたが自分のしていることを
5.
aetatis suae
aetatis ~歳の時に
suae 彼,彼女
6.
vincit qui se vincit
vincit 勝利する
se 自己に
7.
virtus laudatur et alget
virtus 美徳は
laudatur 称賛される
alget 凍えている
8.
amabilis insania
amabilis 愛すべき(主語)
insania 狂気
9.
alter idem
alter もう一人の
idem 自己
10.
alter ego est amicus
alter 第二の
amicus 友達は
11.
alma mater
★母校
alma 恵み深い
mater 母
12.
silent leges inter arma
silent 沈黙する
leges 法律は
inter ~の間で
arma 武器の
13.
omnis ars imitatio est naturae
omnis すべての
ars 芸術は
imitatio 模倣である
naturae 自然の
14.
vitam impendere vero
★皇帝の前で真実を言わないで身を守る
vitam 人生を
impendere 捧げる
vero 真実に
15.
virtute et armis
virtute 勇気によって
armis 武力によって
16.
bene qui latuit bene vixit
★出る杭は打たれる
bene よい
latuit 隠れる
vixit 生きる
17.
ad unguem factus homo
★非常に洗練された人間
ad ~に合わせて
unguem 爪
factus 作られた
homo 人間
18.
Alii cantant,alii saltant
alii ある人たちは
cantant 歌う
saltant 踊る
19.
quo difficilius,eo praeclarius
quo~eo~ ~であればあるほど~である。
difficilius 困難
praeclarius 栄誉
20.
non tam graviter dicis quam facete
non tam ~というよりはむしろ・・・
graviter 重々しく
dicis あなたは語る
quam むしろ・・・
facete 軽妙に
21.
vincere scis, Hannibal, victoria uti nescis
vincere 勝つことを
victoria 勝利の
uti 使い方を
22.
non est paupertas, Nestor, habere nihil
paupertas 貧しさ
Nestor ネストルよ!
23.
beatus esse sine virtute nemo potest
beatus 幸福
sine ~なしで
virtute 徳
nemo 誰も~ない
----------------------2016/7/29
24.studia adulescentiam alunt, senectutem delectant.
studia 学問は
adulescentiam 青年を
alunt 養う
senectutem 老年を
delectant 楽しませる
25.vita hominis sine litteris mors est
vita 人生は
sine ~なしで
litteris 学問の
mors 死
26.vis consilii expers mole ruit sua
vis 力は
consilii 思惑を
expers 欠いた
mole 重みによって
ruit 崩壊する
sua 自らの
27.aequam memento rebus in arduis servare mentem
aequam 平静な
rebus 状況
arduis 困難な
servare 保つことを
mentem 心を
28.bis dat qui cito dat
bis 二度
dat 与える
cito 早く
29.advocatus diaboli
advocatus 代弁者
diaboli 悪魔の
★あえて反対論を主張する人
30.utrum vivit an mortuus est?
utrum ~か?
vivit 彼は生きている
an それとも~か?
mortuus 彼は死んだ
31.tum huc, tum illuc volant aves.
tum あるとき
huc こちらへ
illuc あちらへ
volant 飛ぶ
aves 鳥たちは
32.qualis pater, talis filius
qualis ~のような
talis そのような
33.militiae species amor est
militiae 軍務の
species 一種である
amor 恋は
34.quot homines, tot sententiae
quot~tot ~ほど多くの~
sententiae 意見
35.ad praesens ova cras pullis sunt meliora
praesens 現在の
ova 卵が
cras 明日の
pullis ヒヨコより
meliora すぐれている
36.ad majorem Dei gloriam
majorem より偉大なる
Dei 神の
gloriam 栄光のために
★イエズス会のモットー
37.ad limina apostolorum
limina 戸口へ
apostolorum 使徒たちの
38.ad Kalendas Graecas
Kalendas 月の最初の日
★彼らは決して借金を返さないだろう
39.adhuc sub judice lis est.
adhuc 今なお
judice 審判者の
lis 訴訟は
40.avarus ipse miseriae causa est suae
avarus 貪欲な
miseriae 不幸の
causa 原因
suae 自分自身
41.tacent, satis laudant
tacent 彼らは黙る
satis 十分に
laudant 彼らは称賛している
42.dum spiro, spero
dum ~する限り
spiro 私は息をする
spero 希望を持つ
43.amicitia sal vitae
amicitia 友情は
sal 塩
vitae 人生の
44.aut disce aut discede
aut ~か~か
disce 学べ!
discede 退け!
45.ne fronti crede
ne ~するな!
fronti 見かけを
crede 信じる
46.vae, puto, deus fio
vae おお!
puto 私は思う
fio ~になる
47.abiit ad plures
abiit 彼は去った=死んだ
plures 大多数の者たち
★生きている人よりも死んだ人のほうが多い
48.ab origine
ab ~から
origine 最初
49.ab ovo usque ad mala
★古代ローマの食事は卵で始まってリンゴで終わる
50.amat bonus otia Daphnis
otia ヒマを
51.arma virumque cano
arma 戦争を
virum 英雄を
cano 私は歌う
-------------2016/7/30
52.vivamus, mea Lesbia, atque amemus
vivamus 私たちは生きようではないか
atque そして
amemus 私たちは愛しようではないか
53.abeunt studia in mores
abeunt 変わる
studia 熱意が
mores 習性へ
54.sapientiam magistri vestri laudo
sapientiam 知恵を
vestri 私たちの
laudo 私は称賛する
55.Acherontis pabulum
Acherontis アケロンの
pabulum エサ
56.acerrima proximorum odia
acerrima 最も激しい
proximorum 近親者たちの
odia 憎悪は
57.accipere quam facere injuriam praestat
accipere 受ける事
facere 行う事
injuriam 非道な行いを
praestat 勝る
58.a capite ad calcem
capite 頭
calcem かかど
★全体を
59.abyssus abyssum invocat
abyssus 深淵は
abyssum 深淵を
invocat 呼ぶ
60.ab urbe condita
urbe 都=ローマ
condita 建設
★ローマができた紀元前753年を0年とする年の数え方
61.ab honesto virum bonum nihil deterret
honesto 高潔な行い
virum 人を
deterret 遠ざける
62.cultura autem animi philosophia est
cultura 耕すことである
autem ところで
animi 心を
philosophia 哲学とは
63.quis poma det Alcino?
quis 誰が
poma 果物を
det 与えようか
★無用な事をする
64.morituri te salutamus
morituri 我ら死なんとする者たちが(死ぬ直前に言う言葉)
te あなたに
salutamus 挨拶する
★古代ローマの決闘場で,これから戦う人が皇帝に対して挨拶する決まり文句
65.ab asino lanam
asino ロバから
lanam 羊毛を(求める)
★存在しない物を得ようとする
66.quid C.Caesarem in sua fata pariter ac publica inmittit?
C.Caesarem ガーイウス・カエサル
sua ~自身
fata 破滅
pariter ac ~並び~
publica 国家の
inmittit? 追いやる
67.otia dant vitia
otia ヒマは
dant 与える
vitia 悪徳を
★小人閑居にして不善をなす
68.tu viperam sub ala nutricas
tu お前は
viperam マムシを
ala 脇の
nutricas 飼っている
★恩を仇で返す人を飼っていながら,自分では気づかない
69.veri amici rari
veri 真実の
amici 友達は
rari まれ
70.fama volat
fama ウワサは
71.quid Romae faciam
faciam ~をする
72.abiit,excessit,evasit,erupit
abiit 立ち去った
excessit 遠くへ行った
evasit 出ていった
erupit 脱出した
★カティリナがローマを離れた
73.fortuna caeca est
fortuna 幸運(の女神)は
caeca 盲目
★誰が幸運にめぐまれるか分からない
74.nec habeo, nec careo, nec curo
habeo 私は持つ
careo 欠いている
curo 苦労する
75.ora et labora
ora 祈れ
labora 働け
76.in hoc signo vinces
hoc この
signo 徴(しるし)
vinces 汝は勝利せん!
77.vita, si scias uti, longa est
vita 人生は
si もし
scias あなたは知っている
uti 使い方を
78.ab incunabulis
incunabulis ゆりかご(赤ちゃんを入れるカゴ)
79.ab ovo
★ヘレネの誕生
80.aquila non captat muscam
aquila ワシは
captat 捕まえる
muscam ハエを
81.illi domi remanent
illi 彼らは
domi 家に=故郷に
remanent 残る
82.vixere fortes ante Agamemnona
vixere 生きていた
fortes 勇者たちは
ante ~前に
83.uno saltu duos apros capere
saltu 森で
apros イノシシを
capere 捕まえる
★一石二鳥
84.tabula rasa
tabula 古代ローマで使われていたノート
rasa 文字の書いていない
85.satis superque me benignitas tua ditavit
satis 十分に
super さらに加えて
me 私を
benignitas 好意が
tua あなたの
ditavit 豊かにした。
86.rara avis
rara 珍しい
★珍しい人の形容
87.quid sit futurum cras fuge quaerere
quid 何が
sit futurum 起きようとしているだろうか
cras 明日
fuge 避けろ
quaerere 尋ねることは
88.pons asinorum
pons 橋
asinorum ロバの
★二等辺三角形の二辺は等しくなることの証明が難しくて解ける人が少なかった
89.o tempora! o mores!
tempora (何という)時代よ!
mores (何という)習慣よ!
90.nec scire fas est ominia
scire 知っていること
fas est 正当である
omia すべての事を
91.merum sal
merum 純粋な
sal 塩
★恋は盲目
92.lucus a non lucendo
lucus 森
lucendo 光る
93.jubilate Deo
jubilate 喜ばしい声をあげろ
94.Kyrie eleison
★主よ、哀れみたまえ
※古典ギリシャ語の祈りの言葉「Κύριε ἐλέησον」をそのままラテン語へ音訳したもの
95.ignoranti quem portum petat, nullus ventus est
ignoranti 知らない者にとって
quem どの
portum 港を
petat 目指すべきか
nullus 没有任何
ventus 風
96.homo est sociale animal
sociale 社会的な
97.gens togata
gens 国民
togata トガを着た
★ローマ人を指す
98.fiat justitia et ruant coeli
fiat なされるべし
justitia 正義が
ruant 落ちるべし
coeli 天は
99.e flamma cibum petere
e ~から
flamma 炎の中
cibum 食べ物を
petere 求める
★タブーをおかしてまで必死に生きようとする
100.deum colit qui novit
colit 敬う
novit 知っている
101.crescit amor nummi quantum ipsa pecunia crescit
crescit 増える
amor 愛
nummi 金額への
quantum ~ほどの量
pecunia 金銭が
102.bis pueri senes
bis 二度目の
senes 老人は
103.ut pictura poesis
ut ~のようなもの
poesis 詩は
104.vires acquirit eundo
vires 力を
acquirit 彼女は得る
eundo 進むことによって
105.amicus usque ad aras
amicus 友達
aras 祭壇
★死後は宗教の違いで別の道をたどる友人
106.amicus curiae
curiae 裁判所の
★第三者の発言者
107.a mensa et toro
mensa 食卓
toro 寝床
★夫婦別居
108.amantes amentes
amantes 愛する人たちは
amentes 狂っている
★恋は盲目
-------------2016/08/06
109.amor sceleratus habendi
amor sceleratus 罪深い欲
habendi 持つことへの
110.beatae memoriae
beatae 祝福された
memoriae 思い出の
★墓に書く決まり文句
111.cum tacent, clamant
★黙っていても,じつは同意している
112.dum loquor hora fugit
loquor 私が話している
hora 時間は
fugit 逃げる
113.extinctus amabitur idem
extinctus 死んだあとは
amabitur 愛される
idem 同じ人が
114.frontis nulla fides
frontis 顔は(=外見は)
fides 信じる
115.gutta cavat lapidem, non vi, sed saepe cadendo
gutta 水滴が
cavat 穴をあける
lapidem 石を
vi 力によって
cadendo 落ちることによって
116.homo homini lupus
lupus オオカミ
117.in memoriam
memoriam を記念して
★墓に書く決まり文句
118.jus sanguinis
jus 主義
sanguinis 血統
119.lex talionis
lex 法
talionis 同害
★目には目,歯には歯
120.musco lapis volutus haud obducitur
musco コケに
lapis 石は
volutus 転がる
haud 全く~でない
obducitur おおわれる
★古典ギリシャ語をそのままラテン語に翻訳したモノ
→λιθοs κυλινδομενοs το φυκοs ου ποιει.
転がる石に苔は生えない: aimotokiyotakaba - β
121.nusquam est qui ubique est
nusquam どこにもいない人
ubique どこにもいる人は
★多芸は無芸
122.o si sic omnia!
si もし~
sic このようで
123.pecuniam in loco neglegere maximum interdum est lucrum
neglegere 無視すること
interdum 時に
lucrum 利益
★もうけを度外視する
124.quod vide (q.v.)
★それを見よ
※対象が二個以上の場合は「quae vide (qq.v.)」
125.redde legiones!
redde 返せ
legiones (私の)軍隊を
126.sub rosa
★バラは沈黙の神
127.tempus edax rerum
edax 食べつくす
rerum 万物を
★時はあらゆるものを蝕む
128.urbi et orbi
urbi 都=ローマ
orbi 全世界
129.vincet amor patriae
patriae 祖国への
-------------2016/*/**
気が向いたときに逐次追加していく。
参考文献
・ラテン語名句小辞典 野津 寛
・ニューエクスプレス ラテン語 岩崎 務
・しっかりまなぶ初級ラテン語 文法と練習問題 山下 太郎
他にラテン語格言が読めるサイト
名言・格言『ラテン語の気になる言葉・ことわざ』一覧リスト | iso.labo
時々見かけるラテン語をリストにしてみた 読書猿Classic: between / beyond readers