【ラテン語】ラテン語格言勉強用


ネットで「ラテン語格言」ってggるとたくさんのラテン語格言が出てくる
・・・のだが,単語それぞれの意味が分からない・・・


以下のサイトでは,ラテン語の単語ごとの意味も書かれていて助かる!!

Vulgare amici nomen, sed rara est fides.

 


・・・のだが,日本語の説明文が細かすぎて,一番大切なラテン語があんまり読めない。あと,格言ごとに1つの記事になっているから,さーっといろいろな格言に触れることができないのも欠点。

 

ラテン語1つ1つの単語の意味を理解しつつ,ラテン語格言をパラパラ読めるサイトは無いかなーって思った。そこで自分で作っちゃえ!!っていうことになった。

 

 

【凡例】
aliquando bonus dormitat Homerus ←ラテン語格言。長音記号なし。
★弘法も筆の誤り ←簡単な補足説明

aliquando 時々 ←ラテン語の簡単な意味。格変化の説明一切なし
bonus 立派な ←※私があやふやな単語のみ訳を書いた。
dormitat 寝る
Homerus ホメロスも

 

ラテン語を読むためには,確かに長音記号の発音とか格とか文法とかの説明が必要かもしれない。
しかし,それらはすべてラテン語を読むための手段であって,目的ではない。
大切なのは,生きたラテン語を意味が分からなくとも,色々読んでいく。意味が必要はない。とにかく色々,何度も繰り返しラテン語を読むことがラテン語学習において大切なことだと思う。

 

 

 

----------------2016/7/26


1.
aliquando bonus dormitat Homerus 
★弘法も筆の誤り

aliquando 時々 
bonus 立派な
dormitat 寝る
Homerus ホメロスも

 


2.

agnus Dei

 

agnus  子羊

Dei 神の

 

 

3.

agnosco veteris vestigia flammae

 

agnosco 私は認める

veteris 昔の

vestigia 痕跡を

flammae 炎の(=愛)

 

 

4.

 age quod agis

 

age やれ!

agis あなたが自分のしていることを

 

 

5.

aetatis suae

 

aetatis  ~歳の時に

suae  彼,彼女

 

 

6.

vincit qui se vincit

 

vincit 勝利する

se 自己に

 

 

7.

virtus laudatur et alget

 

virtus 美徳は

laudatur 称賛される

alget 凍えている

 

 

8.

 amabilis insania

 

amabilis 愛すべき(主語)

insania 狂気

 

 

9.

alter idem

 

alter もう一人の

idem 自己

 

 

10.

alter ego est amicus

 

alter 第二の

amicus 友達は

 

 

11.

alma mater

★母校

alma 恵み深い

mater 母

 

 

12.

silent leges inter arma

 

silent 沈黙する

leges 法律は

inter ~の間で

arma  武器の

 

 

13.

omnis ars imitatio est naturae

 

omnis すべての

ars 芸術は

imitatio 模倣である

naturae 自然の

 

 

14.

vitam impendere vero

★皇帝の前で真実を言わないで身を守る

vitam 人生を

impendere 捧げる

vero 真実に

 

 

15.

virtute et armis

 

virtute 勇気によって

armis 武力によって

 

 

16.

bene qui latuit bene vixit

★出る杭は打たれる

bene よい

latuit 隠れる

vixit 生きる

 

 

17.

ad unguem factus homo

★非常に洗練された人間

ad ~に合わせて

unguem  爪

factus 作られた

homo 人間

 

 

18.

Alii cantant,alii saltant

 

alii ある人たちは

cantant 歌う

saltant 踊る

 

 

19.

quo difficilius,eo praeclarius

 

quo~eo~  ~であればあるほど~である。

difficilius 困難

praeclarius 栄誉

 

 

20.

non tam graviter dicis quam facete

 

non tam ~というよりはむしろ・・・

graviter 重々しく

dicis あなたは語る

quam むしろ・・・

facete 軽妙に

 

 

21.

vincere scis, Hannibal, victoria uti nescis

 

vincere 勝つことを

victoria 勝利の

uti 使い方を

 

 

22. 

non est paupertas, Nestor, habere nihil

 

paupertas 貧しさ

Nestor ネストルよ!

 

 

23.

beatus esse sine virtute nemo potest

 

beatus 幸福

sine ~なしで

virtute 徳

nemo 誰も~ない

 

 

 

----------------------2016/7/29

 

24.studia adulescentiam alunt, senectutem delectant.

 

studia 学問は

adulescentiam 青年を

alunt 養う

senectutem 老年を

delectant 楽しませる

 

 

25.vita hominis sine litteris mors est

 

vita 人生は

sine ~なしで

litteris 学問の

mors 死

 

 

26.vis consilii expers mole ruit sua

 

vis 力は

consilii 思惑を

expers 欠いた

mole 重みによって

ruit 崩壊する

sua 自らの

 

 

27.aequam memento rebus in arduis servare mentem

 

aequam 平静な

rebus 状況

arduis 困難な

servare 保つことを

mentem 心を

 

 

28.bis dat qui cito dat

 

bis 二度

dat 与える

cito 早く

 

 

29.advocatus diaboli

 

advocatus 代弁者

diaboli 悪魔の

 ★あえて反対論を主張する人

 

 

30.utrum vivit an mortuus est?

 

utrum ~か?

vivit 彼は生きている

an それとも~か?

mortuus 彼は死んだ

 

 

31.tum huc, tum illuc volant aves.

 

tum あるとき

huc こちらへ

illuc あちらへ

volant 飛ぶ

aves 鳥たちは

 

 

32.qualis pater, talis filius

 

qualis ~のような

talis そのような

 

 

33.militiae species amor est

 

militiae 軍務の

species 一種である

amor 恋は

 

 

34.quot homines, tot sententiae

 

quot~tot ~ほど多くの~

sententiae 意見

 

 

35.ad praesens ova cras pullis sunt meliora

 

praesens 現在の

ova 卵が

cras 明日の

pullis ヒヨコより

meliora すぐれている

 

 

36.ad majorem Dei gloriam

 

majorem  より偉大なる

Dei 神の

gloriam 栄光のために

★イエズス会のモットー

 

 

37.ad limina apostolorum

 

limina 戸口へ

apostolorum 使徒たちの

 

 

38.ad Kalendas Graecas

 

Kalendas 月の最初の日

★彼らは決して借金を返さないだろう

 

 

39.adhuc sub judice lis est.

 

adhuc 今なお

judice 審判者の

lis 訴訟は

 

 

40.avarus ipse miseriae causa est suae

 

avarus 貪欲な

miseriae 不幸の

causa 原因

suae 自分自身

 

 

41.tacent, satis laudant

 

tacent 彼らは黙る

satis 十分に

laudant 彼らは称賛している

 

 

42.dum spiro, spero

 

dum ~する限り

spiro 私は息をする

spero 希望を持つ

 

 

43.amicitia sal vitae

 

amicitia 友情は

sal 塩

vitae 人生の

 

 

44.aut disce aut discede

 

aut ~か~か

disce 学べ!

discede 退け!

 

 

45.ne fronti crede

 

ne ~するな!

fronti 見かけを

crede 信じる

 

 

46.vae, puto, deus fio

 

vae おお!

puto 私は思う

fio ~になる

 

 

47.abiit ad plures

 

abiit 彼は去った=死んだ

plures 大多数の者たち

★生きている人よりも死んだ人のほうが多い

 

 

48.ab origine

 

ab ~から

origine 最初

 

 

49.ab ovo usque ad mala

 

★古代ローマの食事は卵で始まってリンゴで終わる

 

 

50.amat bonus otia Daphnis

 

otia ヒマを

 

 

51.arma virumque cano

 

arma 戦争を

virum 英雄を

cano 私は歌う

 

 

-------------2016/7/30

 

52.vivamus, mea Lesbia, atque amemus

 

vivamus 私たちは生きようではないか

atque  そして

amemus 私たちは愛しようではないか

 

 

53.abeunt studia in mores

 

abeunt 変わる

studia 熱意が

mores 習性へ

 

 

54.sapientiam magistri vestri laudo

 

sapientiam 知恵を

vestri 私たちの

laudo 私は称賛する

 

 

55.Acherontis pabulum

 

Acherontis アケロンの

pabulum エサ

 

 

56.acerrima proximorum odia

 

acerrima 最も激しい

proximorum 近親者たちの

odia 憎悪は

 

 

57.accipere quam facere injuriam praestat

 

accipere 受ける事

facere 行う事

injuriam 非道な行いを

praestat 勝る

 

 

58.a capite ad calcem

 

capite 頭

calcem かかど

★全体を

 

 

59.abyssus abyssum invocat

 

abyssus 深淵は

abyssum 深淵を

invocat 呼ぶ

 

 

60.ab urbe condita

 

urbe 都=ローマ

condita 建設

★ローマができた紀元前753年を0年とする年の数え方

 

 

61.ab honesto virum bonum nihil deterret

 

honesto 高潔な行い

virum 人を

deterret 遠ざける

 

 

62.cultura autem animi philosophia est

 

cultura 耕すことである

autem ところで

animi 心を

philosophia 哲学とは

 

 

63.quis poma det Alcino?

 

quis 誰が

poma 果物を

det 与えようか

★無用な事をする

 

 

64.morituri te salutamus

 

morituri 我ら死なんとする者たちが(死ぬ直前に言う言葉)

te あなたに

salutamus 挨拶する

 ★古代ローマの決闘場で,これから戦う人が皇帝に対して挨拶する決まり文句

 

 

65.ab asino lanam

 

asino ロバから

lanam 羊毛を(求める)

★存在しない物を得ようとする

 

 

66.quid C.Caesarem in sua fata pariter ac publica inmittit?

 

C.Caesarem ガーイウス・カエサル

sua ~自身

fata 破滅

pariter ac ~並び~

publica 国家の

inmittit? 追いやる

 

 

67.otia dant vitia

 

otia ヒマは

dant 与える

vitia 悪徳を

★小人閑居にして不善をなす

 

 

68.tu viperam sub ala nutricas

 

tu お前は

viperam マムシを

ala 脇の

nutricas 飼っている

★恩を仇で返す人を飼っていながら,自分では気づかない

 

 

69.veri amici rari

 

veri 真実の

amici 友達は

rari まれ

 

 

70.fama volat

 

fama ウワサは

 

 

71.quid Romae faciam

 

faciam ~をする

 

 

72.abiit,excessit,evasit,erupit

 

abiit 立ち去った

excessit 遠くへ行った

evasit 出ていった

erupit 脱出した

★カティリナがローマを離れた

 

 

73.fortuna caeca est

 

fortuna 幸運(の女神)は

caeca 盲目

★誰が幸運にめぐまれるか分からない

 

 

74.nec habeo, nec careo, nec curo

 

habeo 私は持つ

careo 欠いている

curo 苦労する

 

 

75.ora et labora

 

ora 祈れ

labora 働け

 

 

76.in hoc signo vinces

 

hoc この

signo 徴(しるし)

vinces 汝は勝利せん!

 

 

77.vita, si scias uti, longa est

 

vita 人生は

si もし

scias あなたは知っている

uti 使い方を

 

 

78.ab incunabulis

 

incunabulis ゆりかご(赤ちゃんを入れるカゴ)

 

 

79.ab ovo

★ヘレネの誕生

 

 

80.aquila non captat muscam

 

aquila ワシは

captat 捕まえる

muscam ハエを

 

 

81.illi domi remanent

 

illi  彼らは

domi 家に=故郷に

remanent 残る

 

 

82.vixere fortes ante Agamemnona

 

vixere 生きていた

fortes 勇者たちは

ante ~前に

 

 

83.uno saltu duos apros capere

 

saltu 森で

apros イノシシを

capere  捕まえる

★一石二鳥

 

 

84.tabula rasa

 

tabula 古代ローマで使われていたノート

rasa 文字の書いていない

 

 

85.satis superque me benignitas tua ditavit

 

satis  十分に

super さらに加えて

me 私を

benignitas 好意が

tua あなたの

ditavit 豊かにした。

 

 

86.rara avis

 

rara 珍しい

★珍しい人の形容

 

 

87.quid sit futurum cras fuge quaerere

 

quid 何が

sit futurum 起きようとしているだろうか

cras 明日

fuge 避けろ

quaerere 尋ねることは

 

 

88.pons asinorum

 

pons 橋

asinorum ロバの

★二等辺三角形の二辺は等しくなることの証明が難しくて解ける人が少なかった

pons asinorum - Google 検索

 

 

89.o tempora! o mores!

 

tempora (何という)時代よ!

mores  (何という)習慣よ!

 

 

90.nec scire fas est ominia

 

scire 知っていること

fas est 正当である

omia すべての事を

 

 

91.merum sal

 

merum 純粋な

sal 塩

★恋は盲目

 

 

92.lucus a non lucendo

 

lucus 森

lucendo 光る

 

 

93.jubilate Deo

 

jubilate 喜ばしい声をあげろ

 

 

94.Kyrie eleison

 

★主よ、哀れみたまえ

※古典ギリシャ語の祈りの言葉「Κύριε ἐλέησον」をそのままラテン語へ音訳したもの

キリエ - Wikipedia

 

 

95.ignoranti quem portum petat, nullus ventus est

 

ignoranti 知らない者にとって

quem どの

portum 港を

petat 目指すべきか

nullus 没有任何

ventus 風

 

 

96.homo est sociale animal

 

sociale 社会的な

 

 

97.gens togata

 

gens 国民

togata トガを着た

★ローマ人を指す

 

 

98.fiat justitia et ruant coeli

 

fiat なされるべし

justitia 正義が

ruant 落ちるべし

coeli 天は

 

 

99.e flamma cibum petere

 

e ~から

flamma 炎の中

cibum 食べ物を

petere 求める

★タブーをおかしてまで必死に生きようとする

 

 

100.deum colit qui novit

 

colit 敬う

novit 知っている

 

 

101.crescit amor nummi quantum ipsa pecunia crescit

 

crescit 増える

amor 愛

nummi 金額への

quantum ~ほどの量

pecunia 金銭が

 

 

102.bis pueri senes

 

bis 二度目の

senes 老人は

 

 

103.ut pictura poesis

 

ut ~のようなもの

poesis 詩は

 

 

104.vires acquirit eundo

 

vires 力を

acquirit 彼女は得る

eundo 進むことによって

 

 

105.amicus usque ad aras

 

amicus  友達

aras 祭壇

★死後は宗教の違いで別の道をたどる友人

 

 

106.amicus curiae

 

curiae 裁判所の

★第三者の発言者

 

 

107.a mensa et toro

 

mensa 食卓

toro 寝床

★夫婦別居

 

 

108.amantes amentes

 

amantes 愛する人たちは

amentes 狂っている

★恋は盲目

 

 

-------------2016/08/06

109.amor sceleratus habendi

 

amor sceleratus 罪深い欲

habendi 持つことへの

 

 

110.beatae memoriae

 

beatae 祝福された

memoriae 思い出の

★墓に書く決まり文句

 

 

111.cum tacent, clamant

 

★黙っていても,じつは同意している

 

 

112.dum loquor hora fugit

 

loquor 私が話している

hora 時間は

fugit 逃げる

 

 

113.extinctus amabitur idem

 

extinctus 死んだあとは

amabitur 愛される

idem 同じ人が

 

 

114.frontis nulla fides

 

frontis 顔は(=外見は)

fides 信じる

 

 

115.gutta cavat lapidem, non vi, sed saepe cadendo

 

gutta 水滴が

cavat 穴をあける

lapidem 石を

vi 力によって

cadendo 落ちることによって

 

 

116.homo homini lupus

 

lupus オオカミ

 

 

117.in memoriam

 

memoriam  を記念して

★墓に書く決まり文句

 

 

118.jus sanguinis

 

jus 主義

sanguinis 血統

 

 

119.lex talionis

 

lex 法

talionis 同害

★目には目,歯には歯

 

 

120.musco lapis volutus haud obducitur

 

musco コケに

lapis 石は

volutus 転がる

haud 全く~でない

obducitur おおわれる

 

★古典ギリシャ語をそのままラテン語に翻訳したモノ

 →λιθοs κυλινδομενοs το φυκοs ου ποιει.

転がる石に苔は生えない: aimotokiyotakaba - β

 

 

121.nusquam est qui ubique est

 

nusquam どこにもいない人

ubique どこにもいる人は

★多芸は無芸

 

 

122.o si sic omnia!

 

si もし~

sic このようで

 

 

123.pecuniam in loco neglegere maximum interdum est lucrum

 

neglegere 無視すること

interdum 時に

lucrum 利益

★もうけを度外視する

 

 

124.quod vide (q.v.)

★それを見よ

※対象が二個以上の場合は「quae vide (qq.v.)」

 

 

125.redde legiones!

 

redde 返せ

legiones (私の)軍隊を

 

 

126.sub rosa

 

★バラは沈黙の神

 

 

127.tempus edax rerum

 

edax 食べつくす

rerum 万物を

★時はあらゆるものを蝕む

 

 

128.urbi et orbi

 

urbi 都=ローマ

orbi 全世界

 

 

129.vincet amor patriae

 

patriae 祖国への

 

-------------2016/*/**

 

気が向いたときに逐次追加していく。 

 


参考文献


・ラテン語名句小辞典 野津 寛

・ニューエクスプレス ラテン語 岩崎 務

・しっかりまなぶ初級ラテン語 文法と練習問題 山下 太郎

 

 

 


他にラテン語格言が読めるサイト


 

ラテン語の引用句 ことわざ

名言・格言『ラテン語の気になる言葉・ことわざ』一覧リスト | iso.labo

我がメモ帳 @ ウィキ - ラテン語格言1

「ラテン語の格言」の記事一覧 | 山下太郎のラテン語入門

ラテン語名言集

時々見かけるラテン語をリストにしてみた 読書猿Classic: between / beyond readers

ラテン語の聖句や格言

法学のラテン語成句の一覧 - Wikipedia

ラテン語法諺(法格言)集 - ラテン語情報館

ラテン語の格言: 官庁エコノミストのブログ

ラテン語格言

ラテン語の格言(ことわざ)

私の好きな格言集(ラテン語)

Publilius Syrus